Ağır Hasar Kaydı Nasıl Belirlenir? Nasıl Sorgulanır?

Ağır Hasar Kaydı Nasıl Belirlenir? Nasıl Sorgulanır?

Ağır hasar kaydı nasıl belirlenir? nasıl sorgulanır? Özellikle ikinci el araç alımında alıcı ve satıcı tarafından titizlikle takip edilmesi gereken bir konu. Bir aracın ağır hasarlı (halk tabiriyle pert/perte çıkmış) sayılması, aracın onarım maliyetinin veya teknik durumunun o araç için kabul edilebilir sınırları aştığı anlamına gelir.

Türkiye’de hasar kayıtları merkezi olarak Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM) bünyesindeki TRAMER veritabanında tutulur. Bu veritabanı, trafik poliçeleri, hasar bildirimleri ve eksper raporlarına dayalı kayıtları içerir. Araç geçmişini sorgulamak için e-Devlet ve SBM’in sunduğu SMS servisleri sıkça kullanılanlar arasında.

Bu rehberde, ağır hasar/pert kaydı nedir, hangi kriterlerle tespit edilir ve nasıl sorgulama yapılır? sorularını yanıtlayacağız.

Ağır Hasar Kaydı Nedir?

Ağır hasar kaydı, bir aracın kaza veya hasar sonucu uğradığı zararın (onarım maliyeti veya aracın teknik durumu açısından) aracın piyasa değerine göre çok yüksek olduğunu gösteren resmi kayıttır. Bu kayıt TRAMER gibi resmi veritabanlarına işlenir ve ileride alım-satım, kredi, kasko gibi işlemleri etkiler.

Bazı terimler karıştırılabiliyor ve tüm konuyu netleştirelim:

• Hasar Kaydı: Aracın geçmişte sigorta kapsamında bildirilmiş hasarlarının kaydıdır.
• Ağır Hasar / Pert Kaydı): Genelde aracın onarım maliyetinin, aracın piyasa değerinin belirli bir oranına ulaştığı veya aracın kullanımının teknik olarak güvenli hale getirilemeyeceği durumlarda kullanılır. Bu çoğu uygulamada yüzde 70 hasar oranında belirlenir. Yüzde 70 eşiği sigorta uygulamalarında sık rastlanan bir kıstastır, ancak uygulamada şirket politikaları/bilirkişi değerlendirmeleri farklılık gösterebilir.

Ağır Hasar Kaydı Neden Önemli?

• Trafikte görsel olarak onarılmış olsa bile ağır hasar kaydı, aracın ikinci el fiyatını ciddi şekilde düşürür.
• Bankalar kredi verirken veya kasko poliçesi düzenlerken ağır hasarlı geçmiş önemli bir kriteridir.
• Alıcı, ağır hasarlı kaydı bilmeden alırsa ileride ciddi hukuki ve ekonomik sorunlar yaşayabilir.

Ağır Hasar Kaydı Nasıl Belirlenir?

Ağır hasar tespiti teknik ve prosedürel bir süreç; birkaç ana adım ve kriter etrafında şekilleniyor:

1. Ekspertiz / Hasar Tespit İncelemesi

Kazadan sonra sigorta şirketi veya yetkili eksper aracı inceler. Eksper:

Aracın onarımı için gereken parça ve işçilik maliyetini hesaplar,

Yapılacak işlemin aracın geri kazanım maliyetine oranını değerlendirir,

Yapısal (şasi, koltuk iskeleti, aks vb.) ve güvenlikle doğrudan ilişkili hasarların varlığını tespit eder.

Eksper raporu, hasarın cinsi (değişen parça, boya, kaporta onarımı, şasi/onarılamaz hasar vb.) ve maliyeti hakkında ayrıntılı bilgi verir. Böylelikle, sigorta şirketinin karar mekanizmasında ana dayanak olur.

2. Maliyet/Değer Kıyaslaması (Yüzde Eşiği)

Pratikte ağır hasar veya perte çıkarma kararı, genellikle hasar onarım maliyeti ile aracın piyasa rayiç değeri karşılaştırılarak verilir. Sigorta ve sektör uygulamalarında sık kullanılan kriter şu şekilde:

Eğer onarım maliyeti aracın piyasa değerinin yüzde 70’ine (veya o civara) ulaşırsa araç genelde perte çıkarılma eğilimde. Ancak bu kesin bir yasal rakam değil; şirket politikaları, kasko sözleşmesi hükümleri ve bilirkişi değerlendirmeleri belirleyicidir.

3. Yapısal ve Güvenlik Kriterleri

Hasar kaydı belirlemede yalnızca maliyet değil, hasarın türü de kritik bir öneme sahip:

• Şasi veya taşıyıcı konstrüksiyon hasarı varsa araç güvenli kullanım koşullarını yitirmiş sayılabilir.
• Motor, şanzıman ve aks gibi kritik sistemlerde hasar varsa onarımın etkinliği, maliyeti ve güvenliği yeniden değerlendirilir.

Bu tür durumlar, maliyet eşiklerinin altında olsa bile aracı “ağır hasarlı” kategorisine itebilir. Ayrıca tüm bunlara ek olarak, bir kaza, aynı araç için farklı sigorta şirketlerinde farklı sonuçlar ortaya çıkabilir çünkü eksper değerlendirmeleri ve piyasa rayiç tespitleri değişiklik gösterebilir. Bazı durumlarda sigorta şirketi aracın onarımını tercih eder, ancak ileride aracı sattığınızda alıcının talebiyle ağır hasar olduğu sonradan anlaşılabilir. Bu yüzden bağımsız ekspertiz/ikincil kontrol önemlidir.

4. Sigorta Şirketi Kararı ve Resmi Kayıt

Eksper raporu ve maliyet/değer analizinden sonra sigorta şirketi:

• Aracı onarım kararıyla (hasar kaydı) ya da perte çıkarma kararıyla sonuçlandırır; perte çıkarsa araç TRAMER/SBM kayıtlarına “pert/ağır hasar” olarak işlenir.
• İşlem kayıtları TRAMER veritabanına düşer ve e-Devlet ile SBM sorgularında görünür hale gelir.

Ağır Hasar Kaydı Sorgulama Nasıl Yapılır?

Bir aracın ağır hasar kaydının olup olmadığını anlamak için farklı yöntemler kullanılır. Aracın geçmişine dair en güvenilir bilgi kaynakları, resmi ve merkezi sistemlerdir. Türkiye’de bu sorgulamalar, e-Devlet, 5664 SMS servisi, Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM) web sitesi, yetkili servis ve bağımsız ekspertiz raporları üzerinden yapılabilir. Her yöntemin kendine özgü avantajları, doğruluk düzeyi ve kullanıcıya sunduğu detay farklıdır. Şimdi her yöntemi adım adım inceleyelim:

e-Devlet Ağır Hasar Kaydı Sorgulama

e-Devlet kapısı, devletin resmi dijital hizmet platformu ve SBM entegrasyonu sayesinde araç hasar bilgilerini ücretsiz olarak öğrenmeyi sağlar.

Adım Adım e-Devlet Sorgulama:

1. https://turkiye.gov.tr/ adresine giriş yapın.
2. T.C. kimlik numarası ve şifre ile sisteme giriş yapın.
3. Arama çubuğuna “Trafik Poliçe ve Hasar Bilgileri Sorgulama” yazın.
4. Açılan sayfada, adınıza kayıtlı araçların poliçe ve geçmiş hasar bilgilerini görebilirsiniz.
5. Eğer araç başkasına aitse, ilgili kişinin onayı ve noter satışı aşaması gibi durumlarda yetkilendirme gerekebilir.

Avantajları:

• Resmi ve ücretsizdir, ancak araç başkasına aitse, karşılıklı belge paylaşımı gerektirir.
• Poliçe ve hasar bilgileri SBM veritabanından doğrudan çekilir.
• Çoğu bankanın da kredi süreçlerinde kabul ettiği geçerli kaynaktır.

5664 SMS ile Hasar Kaydı Sorgulama

SBM tarafından sunulan 5664 kısa mesaj (SMS) servisi, araç plaka veya şasi numarası üzerinden hızlıca hasar geçmişini öğrenmeyi sağlar.

Adım Adım 5664 SMS ile Sorgulama:

1. Telefonunuzun mesaj bölümüne girin.
2. “HASAR [PlakaNo]” (örnek: HASAR 34ABC123) yazarak 5664’e gönderin.
3. Kısa süre içinde aracın geçmiş sigorta kayıtları, hasar tarihleri, onarım bilgileri size SMS olarak gelecektir.

Alternatif sorgulamalar:

• Şasi Numarası ile: “HASAR [ŞasiNo] > 5664
• arça Değişim Bilgisi: “PARCA [PlakaNo] > 5664
• Poliçe Bilgisi: “POLICE [PlakaNo] > 5664

Avantajları:

• Her telefon üzerinden kolayca erişilebilir.
• Dakikalar içinde sonuç alınır.
• Satın alma aşamasında sahada hızlıca kontrol imkanı sağlar.

Dezavantajları:

• SMS başına ücret alınır.
• Detay düzeyi sınırlıdır (rapor özeti verir).

Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi Web Sitesi ve Mobil Uygulama ile Hasar Sorgulama

SBM, web sitesi ve mobil uygulama üzerinden kullanıcıya daha detaylı geçmiş verileri sunar.

Adım Adım SBM ile Sorgulama:

1.  sbm.org.tr adresini ziyaret edin veya SBM Mobil uygulamasını indirin.
2. “Trafik Poliçe ve Hasar Bilgisi” bölümüne girin.
3. Araç plaka veya şasi numarasıyla sorgulama yapın.
4. Çıkacak sonuçlarda: hasar tarihleri, hasar tipi, ödenen tazminat bilgileri görülebilir.

Avantajları:

• Daha detaylı veri sunar (tazminat tutarı dahil).
• Resmi TRAMER veritabanıdır.
• Mobil uygulama ile sürekli erişilebilir.

Bağımsız Ekspertiz Raporları

Resmi kayıtlara ek olarak, ikinci el araç alırken bağımsız ekspertiz merkezleri de ağır hasar hakkında önemli ipuçları verir.

Ekspertizler Ne Sunar?

• Kaporta ve boya ölçümleriyle aracın kaza geçmişini analiz eder.
• Şasi ve direk kontrolü ile yapısal hasar izlerini ortaya çıkarır.
• Elektronik hata kayıtları ve mekanik testlerle önceki büyük kazaların izlerini açığa çıkarır.

Avantajları:

• Resmi kayıtlarda görünmeyen (örneğin sigorta şirketine hiç bildirilmeyen kazalar) konusunda fikir verir.
• Onarım kalitesini değerlendirerek, sadece “kayıt” değil “gerçek durum” analizi yapar.

Not: Ekspertiz raporları, TRAMER kaydı ile birlikte değerlendirilmelidir; bazen araçta ağır onarım yapılmış olsa da kayıt eksikliği nedeniyle resmi verilerde görünmeyebilir.

Yetkili Servis ve Marka Bayi Kontrolleri

Acamar gibi hizmet veren yetkili servisler, kendi sistemlerinde tuttukları araç geçmişi raporlarını paylaşabilir.

• Yetkili servisten alınan bakım geçmişi ve onarım kayıtları, aracın hangi işlemlerden geçtiğini gösterir.
• Özellikle büyük çaplı onarımlar (örneğin şasi düzeltme, motor değişimi) ağır hasar kaydı hakkında ipucu verir.

İkinci El Araç Alımında Ağır Hasar Kaydının Önemi

Ağır hasar kaydı, aracın piyasa değerini, kredi ve sigorta süreçlerini doğrudan etkiler. Bu nedenle alıcı ve satıcı açısından kritik bir bilgidir.

Araç Değerini Düşürme Etkisi

• Ağır hasarlı araçların ikinci el değeri, aynı model ve yaştaki sorunsuz araçlara göre yüzde 20-50 arasında düşebilir.
• Alıcılar, bu kaydı göz önünde bulundurarak pazarlık yapar veya satın almaktan vazgeçebilir.

Banka Kredisi ve Kasko Süreci

• Bankalar, ağır hasar kaydı olan araçlara kredi vermekte isteksiz olabilir.
• Kasko şirketleri, ağır hasarlı araçlarda prim artışı veya bazı teminat kısıtlamaları uygulayabilir.

Satıcı ve Alıcı Riskleri

• Satıcı: Ağır hasarı gizlemek hukuki sorumluluk doğurur; sonradan tespit edilirse cezai ve maddi yaptırımlara yol açabilir.
• Alıcı: Kayıtlı hasarı bilmeden araç almak, güvenlik ve mali risk oluşturur.

Araç Hasar Kaydı Sorgularken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Doğru ve güvenilir bilgi almak için bazı kritik noktalar vardır.

Plaka Değişikliği Durumunda Şasi Numarası Üzerinden Sorgulama

• Aracın plakası değiştirilmişse, sorgulama şasi numarası üzerinden yapılmalıdır.
• Bu, resmi kayıtlarla doğru eşleşmeyi sağlar ve geçmiş hasar bilgisine ulaşmayı garanti eder.

Eksik veya Sahte Raporlara Karşı Alınacak Önlemler

• Bağımsız veya internetten alınan raporların doğruluğu kontrol edilmelidir.
• Resmî ve doğrulanabilir belgeler tercih edilmelidir.

Kurumsal Ekspertiz Merkezlerinden Doğrulama

• Yetkili ve kurumsal ekspertiz merkezleri, resmi kayıtlara ek olarak aracın fiili hasar durumunu doğrular.
• Bu adım, ikinci el alımında güvenliği artırır ve sürpriz maliyetleri önler.

Ağır Hasar Kaydı Çıkarsa Ne Yapılmalı?

Aracın ağır hasarlı olduğunun tespiti durumunda atılacak adımlar önemlidir.

Hukuki Haklar

• Araç satın alınmışsa ve ağır hasar gizlenmişse alıcı araç iadesi veya sözleşme feshi hakkını kullanabilir.
• Satıcı, hasarı gizlemişse hukuki sorumluluk doğar ve tüketici hakem heyetleri veya mahkemeye başvurulabilir.

Pazarlık Sürecinde Alıcıya Etkileri

• Ağır hasar kaydı, aracın fiyatında indirim talep etme hakkı verir.
• Kayıt bilinerek satın alınırsa pazarlık payı azalır; risk tamamen alıcıya geçer.

Ağır Hasarlı Araç Satın Almanın Avantaj ve Dezavantajları

Avantajları:

• Daha düşük maliyetle araç sahibi olma imkânı.
• Onarım sonrası değer artışı potansiyeli.

Dezavantajları:

• Yüksek onarım maliyeti riski.
• Kredi ve kasko süreçlerinde sınırlamalar.
• Potansiyel güvenlik ve dayanıklılık sorunları.

Sık Sorulan Sorular

Ağır hasar kaydı ile pert kaydı aynı mı?

Hayır, ağır hasar ciddi kazayı, pert kaydı ise aracın tamamen hurdaya çıktığını gösterir.

Ağır hasar kaydı silinebilir mi?

Hayır, resmi kayıtlarda silinmez; sadece hatalı kayıtlar düzeltilir.

Ağır hasarlı araç trafiğe çıkabilir mi?

Evet, onarımdan sonra teknik muayene ve ekspertiz ile çıkabilir.

e-Devlet’te hasar kaydı sorgulama ücreti var mı?

Hayır, ücretsizdir. SMS veya özel servisler ücretli olabilir.

Ağır hasarlı araç alınır mı?

Alınabilir, fakat maliyet, güvenlik ve kredi/kasko etkileri göz önünde bulundurulmalıdır.

Sonuç ve Öneriler

Ağır hasar kaydı sorgulamak, ikinci el araç alım-satımında güvenli bir işlem yapmak için şarttır. Resmi kayıtlar ve ekspertiz raporları, aracın geçmiş kazalarını ve tamir durumunu ortaya koyar.

Aracınızı satın almadan önce mutlaka ağır hasar kaydı sorgulamasını yapın. Bu hem mali hem de güvenlik risklerini minimize eder ve sağlıklı bir pazarlık süreci sağlar.